آشنایی با مهندسی شیمی
اگر بخواهیم شما را با شخصیت مهندس شیمی آشنا کنیم باید بدانید که این افراد یافته‌های شیمیدان ها را به صورت عملی و کاربردی در می‌آورند و در صنعت های مختلف استفاده می کنند. در واقع مهندسی شیمی فرایندی است که علم شیمی را به کار میگیرد.
رشته مهندسی شیمی (Chemical Engineer) یکی از رشته های مجموعه ریاضی – فیزیک است که داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی می توانند آن را انتخاب کنند و در آن ادامه تحصیل کنند. معمولا کسانی که رشته مهندسی شیمی را انتخاب می کنند، اطلاع چندانی از این رشته ندارند و آنچه که با آن روبرو می شوند با تصورشان از مهندسی شیمی متفاوت است. به همین دلیل شناخت دقیق رشته مهندسی شیمی می توانند در انتخاب درست داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی راهگشا باشد
به طور کلی گستره کار مهندس شیمی بسیار وسیع بوده و حوزه های مختلفی را شامل می شود. این تنوع را در گرایش های تحصیلی زیادی که در رشته مهندسی شیمی وجود دارد، می توان تا حدی درک کرد. به همین جهت شاید نتوان تعریف جامع و کاملی از مهندسی شیمی ارائه داد. مهندس شیمی مسئولیت های مختلفی از مهندسی فرآیند تا مدیریت کارخانه را می تواند بر عهده بگیرد.
هر مهندس شیمی با توجه به گرایش تحصیلی خود وظایف خاصی را برعهده دارد به عنوان مثال گاهی در یک فرآیند خاص مانند اکسیداسیون (سوزاندن برخی مواد شیمیایی برای تولید مواد شیمیایی دیگر) ، گاهی در حوزه مواد نانو (موادی در اندازه های بسیارکوچک در حد نانو که دارای ویژگی های جدید و خاصی هستند) و یا گاهی در طراحی فرآیند تولید مواد غیرآلی (مانند سیمان، اهک و...) تخصص دارد.
یکی از کارهای اصلی مهندسی شیمی طراحی و اجرای فرآیندهای شیمیایی برای تبدیل مواد اولیه به کالاها و موادی ارزشمند و کاربردی است. به عنوان مثال در یک پالایشگاه مهندس شیمی وظیفه دارد با بررسی وضعیت موجود، بهترین فرآیند را برای تبدیل مواد خام نفتی به محصولات مفید و باارزش پتروشیمی طراحی و پیاده سازی کند. یا مثلا در یک کارخانه محصولات غذایی منجمد، وظیفه نظارت و طراحی بهترین فرآیند برای استفاده از مواد اولیه در تولید محصولاتی با کیفیت در کنار کمترین هزینه و زمان، بر عهده مهندس شیمی آن کارخانه می باشد.
مهندس شیمی باید ابتدا در ریاضی و بعد در شیمی و فیزیک قوی باشد. همچنین باید دقت بالا، توانایی تحلیل اطلاعات، حل مساله و مهارت مدیریتی برای مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها را داشته باشد.
ساعت کاری مهندس شیمی معمولا مطابق با ساعات کاری اداری است . البته وقتی روی پروژه ای کار می کند، گاهی لازم است زمان بیشتری را سر کار خود باشد تا بتواند پروژه را به موقع تحویل دهد.
محل کار مهندس شیمی معمولا در آزمایشگاه ،دفتر کار یا بخش های مختلف کارخانه یا پالایشگاه ها می باشد.
در ادامه با وظایف مهندس شیمی ، مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس شیمی، تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی شیمی، بازار کار، آینده شغلی و فرصت های استخدامی مهندسی شیمی و درآمد و حقوق مهندس شیمی آشنا می شوید.
وظایف مهندس شیمی
مهندس شیمی معمولا در بخش تحقیق و توسعه و یا در بخش تولید مشغول به کار می شود.
اگر مهندس شیمی در بخش تحقیق و توسعه کار کند، وظایف او عبارتند از:
آزمایش راه های جدید توسعه محصولات در آزمایشگاه
استفاده از مدل های کامپیوتری برای رسیدن به روش های تولید ایمن تر و مقرون به صرفه تر
برنامه ریزی برای چگونگی انتقال نمونه های آزمایشگاهی به محیط واقعی کار( به منظور تولید انبوه صنعتی)
توسعه روشهای ایمن و دوستدار محیط زیست برای از بین بردن مواد زائد
اگر مهندس شیمی در بخش تولید مشغول باشد، وظایف او عبارتند از:
همکاری با تکنسین های کارخانه برای ایجاد تجهیزات لازم و ابزارهای کنترل فرآیند تولید
نظارت و بررسی فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی فرآیند تولید
طراحی سیستم ها و دستگاه ها مورد نیاز در فرآیند تولید
همکاری نزدیک با مدیران بخش های کنترل کیفیت و ایمنی و سلامت به منظور بهینه سازی فرآیند تولید از نظر اقتصادی، کیفیت محصولات، ایمنی و...
مهارت و توانمندی های مورد نیاز مهندس شیمی
داشتن استعداد در ریاضیات، فیزیک و شیمی – زیرا پایه مهندسی شیمی بر این دروس بنا شده است.
مهارت خوب در تحلیل و حل مساله – چون مهندس شیمی به طراحی و کنترل فرآیندهای تولیدی می پردازد، باید بتواند فرآیندها را تحلیل و در صورت بروز مساله یا مشکلی آن را به خوبی حل نماید. به عنوان مثال اگر در یک کارخانه تولید مواد غذایی از طرف بخش کنترل کیفیت اعلام شود که محصولات نهایی به حد کافی فریز نشده و امکان فساد سریع آنها وجود دارد، مهندس شیمی کارخانه سریعا مساله مورد نظر را بررسی و با تسلطی که روی فرآیندهای مختلف تولید دارد، اشکال را پیدا و برای رفع آن اقدام می کند.
توانایی برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری – از آنجا که کار مهندس شیمی بسیار حساس و کلیدی است، برای پیشبرد مناسب فرآیندهای تولید مهندس شیمی باید از توانایی خوبی در برنامه ریزی و سازماندهی کارها برخوردار باشد. مثلا در بسیاری موارد وقتی واحدی به یک پالایشگاه می خواهد اضافه شود، مهندس شیمی باید با دقت همه عوامل و کارهای لازم را شناسایی کرده و با برنامه ریزی درست و گرفتن تصمیمات به جا، وظیفه طراحی و راه اندازی آن بخش پالایشگاه را انجام دهد.
توانایی مدیریت پروژه ها، افراد و بودجه ها – در بسیاری از کارخانجات و پالایشگاه ها، مهندس شیمی مسئول اصلی پروژه ها می باشد. بنابراین باید در مدیریت پروژه ها و کارکنان آنها قوی باشد.
مهارت خوب ارتباطی – برای همکاری و ارتباط با سایر مهندسان، کارکنان و مدیران ارشد
توانایی کار تیمی – کار مهندس شیمی (در قالب پروژه و یا در روند عادی کار) ارتباط زیادی با کارگران و سایر مهندسان دارد. برای انجام درست وظایف و دستیابی به بهترین تولید باید همکاری و هماهنگی زیادی بین تیم های کاری وجود داشته باشد.
مهارت در نرم افزارهای تخصصی مهندسی شیمی
یکی از مهم ترین مهارت های لازم برای
مهندس شیمی، تسلط داشتن بر نرم افزارهای تخصصی حوزه
مهندسی شیمی است. اگر به بررسی اجمالی
آگهی های استخدامی مهندس شیمی بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت ها و سازمان ها یکی از شرایط جذب
مهندس شیمی را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به حوزه
مهندسی شیمی قرار داده اند.
بنابراین اگر می خواهید در شغل مهندسی شیمی موفق باشید، به راحتی و سریعا بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در این حوزه رقابتی پیدا کنید و یا اگر شاغل در این حوزه هستید و می خواهید پله های ترقی را سریعتر طی کنید، مطمئن باشید یادگیری نرم افزارهای تخصصی مهندسی شیمی یکی از راه های اصلی و مطمئن برای شماست.
برخی از مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی شیمی
hysys (نرم افزاربهینه سازی فرآیندهای شیمیایی)مهندس شیمی
ASPEN ONE (نرم افزار طراحی و شبیه سازی)
FLUENT
Portable WinDrawChem (نرم افزار رسم ساختمان ملکول و نمادهای شیمی)
OLGA
FEMLAB
MATLAB
CHEMCAD (نرم افزار شبیه سازی فرآیندهای شیمیایی)
تحصیلات لازم برای ورود به شغل مهندسی شیمی
به دلیل اینکه جایگاه مهندس شیمی و وظایف او به طور کامل و مشخص در کشور مشخص نشده است، هنوز در برخی شرکتها، کارخانجات و حتی پالایشگاه ها از سایر مهندسان از جمله مهندس مکانیک برای پست های مربوط به مهندس شیمی استفاده می شود.
ولی به طور کلی برای استخدام مشاغل مرتبط با مهندسی شیمی از فارغ التحصیلان رشته مهندسی شیمی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری استفاده می شود. البته داشتن تجربه کاری برای برخی مشاغل این حوزه مانند کار در پالایشگاه ها ضروری است.
آینده شغلی، بازار کار و فرصت های استخدامی مهندسی شیمی
مهندس شیمی می تواند در صنایع مختلف شامل صنایع شیمیایی، غذایی، دارویی، نساجی، نفت و گاز و پتروشیمی، معدنی،انرژی و تقریبا در هر کارخانه تولیدی کار کند. همچنین با کسب تجربه بیشتر می تواند به رده های نظارتی و مدیریتی مانند ناظر تولید، مهندس طراح، مدیر بخش تحقیق و توسعه یا مدیر کارخانه دست یابد.
در خصوص وضعیت و میزان استخدام مهندس شیمی در ایران آمار دقیقی در دسترس نیست. از آنجا که صنعت نفت و گاز و پتروشیمی مهم ترین و بزرگترین صنعت در کشور ما می باشد، تعداد زیادی از مهندسان شیمی در این صنعت استخدام می شوند. البته رقابت برای کسب بهترین موقعیت های شغلی در صنایع برتر کشور بسیار زیاد می باشد. بدیهی است فارغ التحصیلان مهندسی شیمی که دانش، مهارت و تخصص خوبی داشته باشند، به راحتی در بهترین محل کار و با بالاترین حقوق ها استخدام می شوند.
.jpg)
وضعیت استخدام مهندس شیمی در برخی کشورهای جهان به شرح زیر است :
آمریکا - پیش بینی می شود در سال های۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، میزان استخدام مهندس شیمی۶ درصد (کمتر از متوسط تقاضا برای مشاغل دیگر) رشد داشته باشد. بسیاری از مشاغل آینده این حوزه در رشته های جدید مانند نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و انرژی های جایگزین خواهند بود.
استرالیا - میزان استخدام مهندس شیمی در سال ۲۰۱۱،۷.۸ درصد رشد و طی پنج سال گذشته در مقایسه با رشد استخدام همه مشاغل(۱۰.۲ درصد)،۷۵.۷ درصد رشد داشته است. همچنین پیش بینی می شود میزان رشد تقاضا برای این شغل تا حد زیادی در پنج سال آینده افزایش می یابد.
درآمد و حقوق مهندس شیمی
در خصوص میزان حقوق و درآمد مهندس شیمی در کشور می توان گفت، در بخش دولتی که میزان حقوق و درآمد مهندس شیمی مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری تعیین می شود.
این نکته قابل ذکر است که مهندس شیمی ای که در مناطق نفتی و خارج از شهر کار می کند، به دلیل سختی کار حقوق بالایی دریافت می کند.
میزان درآمد مهندس شیمی در بخش خصوصی متفاوت است. زیرا هر شرکت خصوصی با توجه به اهداف و سیاست ها و توان مالی خود، میزان حقوق و دستمزد کارکنان را تعیین می کند. باید به این نکته توجه داشت که داشتن دانش و تخصص خوب از عوامل کلیدی و مهم در موفقیت مهندس شیمی برای استخدام شدن و کسب درآمد بالا در بخش خصوصی است.
در جدیدترین پژوهش صورت گرفته در اواخر سال ۱۳۹۲ توسط تعدادی از متخصصان شغلی کشور، گروه های مختلف شغلی از نظر درآمدی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس متوسط حقوق و درآمد مهندس شیمی در سمت های مختلف شغلی و در رده های مختلف سازمانی (کارشناس، سرپرست و مدیر) استخراج شده است.
برخی از سمت هایی که در این پژوهش برای مهندس شیمی در نظر گرفته شده اند شامل مسئول فنی، مهندس شیمی، بازرس فنی، سرپرست آزمایشگاه، سرپرست تحقیقات، مدیر تکنولوژی و ... می باشند که یک مهندس شیمی می تواند در هر یک از آنها استخدام شده و فعالیت نماید.
برای مهندس شیمی در هر سمت و در هر رده سازمانی حداقل، حداکثر و متوسط درآمد ماهیانه ذکر شده است. به عنوان مثال مهندس شیمی ای که در سمت مسئول فنی در رده سرپرست کار می کند، در اواخر سال ۱۳۹۲، حداقل درآمد ۶۷۰۰۰۰ تومان، حداکثر درآمد ۲۲۰۰۰۰۰ تومان و متوسط درآمد ماهیانه ۱۱۰۰۰۰۰ تومان را داشته است.
درآمد مهندس شیمی در ایران
همچنین از آنجا که تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل موثر در تعیین حقوق و درآمد هر فردی از جمله مهندس شیمی می باشد، در بخش دیگری از این پژوهش، درآمد مهندس شیمی از نظر سابقه کاری در رده های مختلف سازمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همان طور که در تصویر زیر مشخص است در هر رده سازمانی با افزایش سابقه کاری، درآمد و حقوق مهندس شیمی نیز افزایش می یابد.
میزان درآمد مهندس شیمی در برخی کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا - متوسط درآمد سالانه مهندس شیمی۹۰.۳۰۰ دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان ۸۳.۳۴۰ دلار و برای همه مشاغل۳۳.۸۴۰ دلار) در سال۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، ۹۴,۳۰۰ دلار بوده است.
استرالیا - متوسط درآمد سالانه مهندس شیمی برابر۱۰۷.۴۲۴ دلار (قبل از کسر مالیات( است .
انگلستان - متوسط درآمد سالانه مهندسی شیمی کم تجربه حدود ۳۹.۰۰۰ دلار، مهندس شیمی با تجربه بین ۴۵.۰۰۰ تا ۸۳.۰۰۰ و افراد دارای پست نظارتی بیش از ۹۰.۰۰۰ دلار می باشد.
.jpg)
شخصیت های مناسب شغل مهندسی شیمی
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
برای شناختن تیپ شخصیتی خود و شناسایی شغل های مربوط به تیپ شخصیتیتان حتما قبل از استخدام آزمون ها و تست های شحصیت شناسی سامانه کارگزینی آنلاین را انجام دهید